Στις 2 και 3 Νοεμβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε στα Κύθηρα το πρώτο The Mechanism Festival, ένα φεστιβάλ εμπνευσμένο και αφιερωμένο στον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τον αρχαιότερο αναλογικό υπολογιστή της ιστορίας! Προερχόμενος από τα βάθη της θάλασσας, το βάθος της ιστορίας και κοιτάζοντας στο βάθος του ουρανού, ο Μηχανισμός λειτούργησε ως έμπνευση για ένα πρωτότυπο φεστιβάλ. Προορισμοί, άνθρωποι, παραδόσεις, τόπος, ιστορία και δράσεις συνθέτουν και ενεργοποιούν τα γρανάζια ενός σύγχρονου μηχανισμού, εξερευνώντας τα κρυμμένα μυστικά των Κυθήρων και των Αντικυθήρων.
Μέσα από τις ενημερωτικές εκδηλώσεις και τις υπόλοιπες δράσεις του φεστιβάλ φωτίστηκαν πτυχές του Μηχανισμού από σημαντικούς επιστήμονες, ερευνητές και αστρονόμους, ενώ διερευνήθηκε το πώς μπορεί ο μηχανισμός να ενταχθεί αρμονικά στην επιστημονική, πολιτιστική και περιβαλλοντική ταυτότητα των Κυθήρων και Αντικυθήρων.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ
Κατά την ημερίδα “Μηχανισμοί ανάπτυξης” την πρώτη ημέρα, στην αίθουσα του Κυθηραϊκού Συνδέσμου Χώρας Κυθήρων, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις όσον αφορά τόσο την ιστορία όσο και το μέλλον του μοναδικού αυτού αρχαιολογικού ευρήματος. Προλόγισε και συντόνισε η κ. Χριστίνα Καλαθά (Διευθύντρια Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, Συντονίστρια Τοπικού Προγράμματος LEADER του Δικτύου Συνεργασίας Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής), ενώ σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους του Δήμου Κυθήρων ο Αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Κομηνός. Εν συνεχεία, ο κ. Σωτήρης Μπόλης (στέλεχος του Δικτύου και εμπνευστής του φεστιβάλ) παρουσίασε τη διαδικασία σχεδιασμού και την στόχευση του φεστιβάλ, από τη σύλληψη της ιδέας έως και τη δημιουργία του.
Το πρώτο μέρος ξεκίνησε με την κ. Αγγελική Γ. Σίμωσι (Δρ. Αρχαιολογίας, Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων), η οποία μίλησε για τους “Δύο αιώνες υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων (1900-2024)”. Ακολούθησαν οι ομιλίες του κ. Ξενοφώντος Μουσά (Δρ. Αστρονομίας, συνταξιούχος καθηγητής Φυσικής Διαστήματος Πανεπιστημίου Αθηνών και εκ των πρωταγωνιστών της της μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων) με θέμα “Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων και οι Ολυμπιακοί Αγώνες” και της κ. Φιόρης-Αναστασίας Μεταλληνού (Δρ. Αστροφυσικής, υπεύθυνη Επικοινωνίας της Επιστήμης στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) με θέμα “Η αστρονομία της εποχής του Μηχανισμού των Αντικυθήρων”.
Στο δεύτερο μέρος προτάθηκαν τρόποι αξιοποίησης της μοναδικότητας του Μηχανισμού για την περαιτέρω ανάδειξη της περιοχής Κυθήρων – Αντικυθήρων. Η κ. Κική Μαύρου (εκπαιδευτικός, μέλος ΔΣ ΚΙΠΑ, Γενική Γραμματέας Κυθηραϊκού Συνδέσμου Χώρας Κυθήρων) αναφέρθηκε στον “Τουρισμό εναλλακτικών δραστηριοτήτων ως κύριο στοιχείο της τουριστικής ταυτότητας των Κυθήρων”, ενώ ο κ. Ανδρέας Παπαλάμπρου (ερασιτέχνης αστρονόμος, Πρόεδρος Αστρονομικής Εταιρείας Πάτρας “Ωρίων, υπεύθυνος του Darksky Greece”) παρουσίασε την προοπτική “Darsky Αντικύθηρα – πιστοποίηση και οφέλη”. Στη συνέχεια ο κ. Αντώνης Φαρμακόπουλος (ερασιτέχνης αστρονόμος, αστροφωτογράφος, Πρόεδρος Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης “ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ” – ιδρυτικό μέλος Ελληνικής Ομάδας Αστροφωτογραφίας ΑVAT) μίλησε με θέμα “Αστροφωτογραφία στα Αντικύθηρα” και ο κ. Νίκος Τρεμούλης (φιλόλογος, ερασιτέχνης αστρονόμος, μέλος ΔΣ Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης “ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ”) παρουσίασε τα “20 χρόνια και κάτι στις ολικές εκλείψεις ηλίου με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων”.
Στην αίθουσα των εκδηλώσεων φιλοξενήθηκε έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων και την ιστορία του, με ενημερωτικά poster, video και αντίγραφο του μηχανισμού, την οποία παραχώρησε ο καθηγητής κ. Ξενοφών Μουσάς.
Το απόγευμα πραγματοποιήθηκε εργαστήριο αστροφωτογραφίας για ερασιτέχνες -και μη- φωτογράφους από τον κ. Αντώνη Φαρμακόπουλο,
Το βράδυ επεφύλασσε μαγικές στιγμές στον ξάστερο ουρανό των Κυθήρων, μέσα από την ανοιχτή στο κοινό αστροπαρατήρηση και ουρανογραφία στον προαύλιο χώρο της Ιεράς Μονής Αγίας Μόνης, υπό την καθοδήγηση ερασιτεχνών αστρονόμων από την Αστρονομική Εταιρεία Πάτρας ”ΩΡΙΩΝ” και την Αστρονομική Ένωση Σπάρτης ”ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ”. Κατά τη διάρκεια της αστροπαρατήρησης οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν μέσω τηλεσκοπίων αστερισμούς και πλανήτες, ακούγοντας παράλληλα τους αστρονόμους να επεξηγούν ζητήματα που αφορούν τον ουρανό και το σύμπαν, από την μυθολογία, την αστρονομία και την επιστήμη.
Η δεύτερη ημέρα του φεστιβάλ ξεκίνησε με την επίσκεψη στο Σηματόρειο Κυθήρων, κοντά στον φάρο Μουδαρίου, και την γνωριμία με τον “άλλον μηχανισμό” των Κυθήρων, τον σηματοτηλέγραφο. Συζητήθηκε η ιστορία του, το πώς αντάλλασσε μηνύματα με τα διερχόμενα πλοία από τα στενά μεταξύ Κυθήρων και Πελοποννήσου κατά τον 19ο αιώνα, αλλά και το πιθανό μέλλον του ερειπωμένου κτηρίου, με βάση την μελέτη αποκατάστασης (ιστορική και αρχιτεκτονική μελέτη / σχεδιαστική καταγραφή) που έχει εκπονήσει ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, Δρ. Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Ακολούθησε επίσκεψη στο ΚΕΠ Ποταμού Κυθήρων για την ξενάγηση στη μόνιμη έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων από τον κ. Παναγιώτη Αντωνόπουλο (φυσικός, σύμβουλος πληροφορικής, ερασιτέχνης αστρονόμος).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Τα συμπεράσματα από τις εκδηλώσεις και την απήχησή τους ήταν ότι υπάρχει μεγάλη ευκαιρία ένταξης του Μηχανισμού στην ταυτότητα των Κυθήρων και Αντικυθήρων. Συζητήθηκε η ανάπτυξη του αστροτουρισμού μέσα από συνεργασίες με αντίστοιχες περιοχές της Ευρώπης και αξιοποίηση σχετικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, η αξιοποίηση υπαρχουσών διεθνών πιστοποιήσεων όπως πεζοπορικές διαδρομές των Κυθήρων – Μονοπάτια με Πράσινη Σημαία (Green Flag Trails) και η ζώνη Natura 2000 για το φυσικό περιβάλλον των νησιών, η ύπαρξη και λειτουργία της ΠΑΓΓΑΙΑ (Παρατηρητήριο Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής Αντικυθήρων) – ένα ευρωπαϊκών προδιαγραφών βιώσιμο παρατηρητήριο κλίματος στα Αντικύθηρα, η συνέχιση των αρχαιολογικών ερευνών στον ναυάγιο των Αντικυθήρων με διεθνή συμμετοχή και χρηματοδότηση, η λειτουργία του Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων και πολλά άλλα.
Σημαντική είναι η επιδίωξη επίτευξης νέων στόχων, όπως η απόκτηση πιστοποίησης Darksky place για τον ουρανό των Αντικυθήρων, η αποκατάσταση του Σηματορείου Μουδαρίου και του παλαιού Μετεωρολογικού Σταθμού Χώρας Κυθήρων και, φυσικά, η θεσμοθέτηση και ο εμπλουτισμός του The Mechanism Festival με στοχευμένες ενημερωτικές, πολιτιστικές, καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δράσεις και προγράμματα στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, που μπορούν να διευρύνουν το ενδιαφέρον και την εξωστρέφεια των δύο νησιών.
Το φεστιβάλ The Mechanism αποτελεί ένα ακόμη έργο που υλοποιεί στα Κύθηρα το Δίκτυο Νήσων Αττικής, με σκοπό την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας αλλά και της δυναμικής της περιοχής.
Η διοργάνωση χρηματοδοτήθηκε από το τοπικό πρόγραμμα LEADER/CLLD του ΠΑΑ 2014-2020 του Δικτύου Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Κυθήρων, υπό την αιγίδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και με την υποστήριξη αστρονομικών οργανισμών και τοπικών φορέων.
________________________________________________________
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Δίκτυο Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής ◆ Δήμος Κυθήρων
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Αστρονομική Ένωση Σπάρτης «ΔΙΟΣ ΚΟΥΡΟΙ» ◆ Αστρονομική Εταιρεία Πάτρας «Ωρίων» ◆ Ελληνική Ομάδα Αστροφωτογραφίας Α.V.A.T. (Astro-Vox Astrophotography Team) ◆ DarkSky Greece ◆ Κυθηραϊκός Σύνδεσμος – Μορφωτικό Κέντρο Κυθήρων ◆ ΚΙΠΑ – Κυθηραϊκό Ίδρυμα Πολιτισμού & Ανάπτυξης ◆ Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων Αντικυθήρων
FACEBOOK: The Mechanism Festival www.facebook.com/themechanismfestival
E-MAIL: themechanismfestival@gmail.com
Ευχαριστούμε για την συνεργασία και υποστήριξή τους τον Δήμο Κυθήρων, την Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων Αντικυθήρων και τον Κυθηραϊκό Σύνδεσμο – Μορφωτικό Κέντρο Κυθήρων.
Οι εκδηλώσεις χρηματοδοτούνται από το τοπικό πρόγραμμα LEADER/CLLD του ΠΑΑ 2014-2020, του Δικτύου Δήμων Π.Ε. Νήσων Αττικής.